PCD
Nieżyt górnych dróg oddechowych u wilczarzy został po raz pierwszy opisany w latach 60-tych ubiegłego wieku.
W ostatnich latach obserwujemy wzrastającą ilość schorzeń dróg oddechowych u wilczarzy, zarówno w Europie jak i w USA. Dzięki współpracy pomiędzy Uniwersytetem w Pensylwanii i Zurychu, powstaje coraz większa baza danych i gromadzone są próbki krwi od chorych wilczarzy, zdrowego rodzeństwa i ich rodziców.
Przyczyny
Dyskutowano wiele na temat, czy choroba ta u wilczarzy jest spowodowana dysfunkcją rzęsek czy też zaburzeniami odporności. Często bywało tak, że badano układ odpornościowy wilczarzy dotkniętych tym schorzeniem i stwierdzano obniżenie odporności. Ale gdy badanie przeprowadzano po opanowaniu ostrej fazy schorzenia, stwierdzano, że odporność jest w normie. Tak więc, uważa się obecnie, że nieżyt nosa u wilczarzy nie ma podłoża niedoborów immunologicznych.
Natomiast chore wilczarze miały nieprawidłowo pracujące rzęski.
Stad nazwa schorzenia: PCD (ang. Primary Ciliaris Dyskinesis ) Pierwotna Dyskineza Rzęsek.
Istnieją poważne podstawy by twierdzić, że nieżyt nosa u wilczarzy powiązany jest z dysfunkcją rzęsek, które wyściełają drogi oddechowe. Rzęski są odpowiedzialne za usuwanie cząstek kurzu, zanieczyszczeń i mikroorganizmów z dróg oddechowych. Jeśli rzęsek brak, lub pracują niesynchronicznie, nie mogą pełnić prawidłowo swej funkcji oczyszczającej.
Rezultatem są przewlekłe zapalenia dróg oddechowych prowadzące do zapaleń oskrzeli i płuc.
Czasem chorobie towarzyszy wodogłowie.
Rzęski są także odpowiedzialne za cyrkulację płynu mózgowo-rdzeniowego.
Wodogłowie powstaje na skutek nieprawidłowej cyrkulacji płynu mózgowo-rdzeniowego i gromadzenia się go w nadmiarze. Stopień wodogłowia u tychże wilczarzy był niewielki, i nie powodował objawów klinicznych ani nie upośledzał jakości życia.
Ta obserwacja przemawia za hipotezą o roli rzęsek w patogenezie tego schorzenia u wilczarzy.
Objawy
Szczeniaki mogą prezentować objawy nieżytu nosa od pierwszych tygodni życia lub mogą występować poważne, nawracające infekcje płuc bez objawów nieżytu nosa.
Choroba może dotykać tylko kilka szczeniąt z danego miotu.
Objawy najczęściej pojawiają się do 3 miesiąca życia ale mogą pojawiać się dopiero po 6 miesiącu życia lub później.
Chore szczenięta często odchodzą w młodym wieku z powodu zapaleń płuc.
Często przypadki PCD są u szczeniąt błędnie rozpoznawane jako zachłyśnięcie się wodami płodowymi lub infekcja wirusowa. Nosiciele PCD są zazwyczaj mniej płodni, mioty są mniej liczne.
Szczeniaki mogą ginąć przed narodzeniem lub krótko po i nie są w ogóle oglądane przez weterynarza.
Nieuświadomiony hodowca nie podejrzewa podłoża genetycznego problemów ze szczeniakami.
Pierwszym przebłyskiem schorzenia bywają odgłosy z nosa u szczeniaka sugerujące zachłyśnięcie wodami płodowymi. Chore szczeniaki często leżą z głową opartą o brzeg kojca.
Gdy szczeniaki rosną, „granie” w nosie staje się chroniczne. Może ustępować na kilka dni ale powraca znów.
Typowe objawy kliniczne to kichanie, pociąganie nosem, wydzielina z nosa, i kaszel, posapywanie, świszczący oddech.
Typowa wydzielina z nosa jest gęsta, zielonkawa.
Trzeba mieć na uwadze, że nieżyt nosa to tylko objaw nie przyczyna schorzenia.
Chore psy mogą mieć podwyższoną temperaturę w miarę rozwoju infekcji.
Oprócz nieprawidłowych rzęsek, w połowie przypadków stwierdza się przemieszczenie serca w prawą stronę. Często towarzyszy temu transpozycja innych narządów wewnętrznych.
U samców stwierdza się zmiany w spermie oraz bezpłodność.
Inne zmiany obserwowane u chorych psów to: zapalenia ucha, zwłóknienie nerek, wodogłowie, anomalie kości (mostka, kręgów i żeber).
Często choroba dróg oddechowych jest nieuchwytna dla właścicieli czy hodowców, bo wilczarze chorują ze stoickim spokojem i długo jedynymi zauważalnymi objawami jest niechęć do leżenia na boku i osłabienie apetytu.
Genetyka schorzenia
PCD dziedziczy się autosomalnie recesywnie ( konieczny jeden gen choroby od ojca i jeden od matki). U wilczarzy posiadających jedną kopię wadliwego genu, rzęski pracują początkowo dobrze ale wraz z upływem czasu stają się niewydolne. Co skutkuje w nawracających zapaleniach płuc.
Rzęski mają taką samą strukturę jak ogonki plemników.
Sperma jest materiałem prostszym do pobrania niż rzęski, pobierane w trakcie tracheobiopsji.
Porównuje się białko obecne w plemnikach pobrane od zdrowych wilczarzy z materiałem pobranym od chorych.
Ostatecznym celem jest ustalenie mutacji genetycznej odpowiedzialnej za schorzenie.
Rozpoznanie
Warto brać pod uwagę możliwość PCD w przypadku nawracających schorzeń dróg oddechowych.
Obserwacja rzęsek w mikroskopie elektronowym potwierdza rozpoznanie.
Zdjęcie płuc może wykazać zapalenie oskrzeli lub płuc, rozstrzenia oskrzeli.
Często towarzyszą stany zapalne ucha, nerek( zwłóknienie nerek) zaburzenia formowania kośćca, anomalie mostka, kręgów i żeber, oraz może występować wodogłowie.
Trwają badania nad ustaleniem markera genetycznego schorzenia.
Do chwili obecnej czyli roku 2023, nie jest dostępne badanie genetyczne odnośnie PCD u wilczarzy.
Jedyne dostępne badanie genetyczne pod kątem PCD dotyczy dwóch ras: Alaskan Malamute i Bobtail.
Można przebadać tym testem również na przykład wilczarza, ale otrzymane wyniki są niemiarodajne i wykonywanie
tych badań desygnowanych specyficznie dla tych dwóch ras jest u wilczarza bezsensowne.
Dla hodowców ważne jest by znać sposób dziedziczenia choroby i ograniczać rozprzestrzenianie się choroby w rasie.
W różnicowaniu infekcji dróg oddechowych i zapaleń płuc, warto wykluczyć takie zakażenia jak Mycoplasma, Neospora, Toxoplasmoza robiąc badania poziomu przeciwciał w kierunku ww schorzeń.
Prognozy
Psy, podobnie jak ludzie dotknięci dyskinezą rzęsek, mogą wieść długie życie, pod warunkiem, że są pod właściwą opieką i antybiotykoterapią. Pomocne są częste inhalacje.
Leczenie
W leczeniu nawracających infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych wskazana jest antybiotykoterapia.
Ważne by psy z PCD nie otrzymywały sterydów lub leków hamujących odruch kaszlowy.
Kaszel daje możliwość odkrztuszenia i eliminacji zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny.
Ważne by w otoczeniu unikać kurzu, zanieczyszczeń i suchego powietrza, które pogarszają funkcjonowanie układu oddechowego chorego psa. Dobrze unikać spacerów w wietrzne dni.
Należy ograniczać kontakt ze skupiskami psów.
Leczenie zapalenia płuc: natychmiastowe podanie szerokowidmowego antybiotyku, inhalacje i mukolityk w nebulizacji.
Przydatne linki:
http://www.irishwolfhounds.org/rhinitis.htm
https://www.iwfoundation.org/studies/pcd-rhinitis
https://www.iwhealthgroup.co.uk/wolfhound-rhinitis.html
Zapalenie płuc
Zapalenie płuc jest STANEM ZAGROŻENIA ŻYCIA u wilczarza.
Stan wilczarza z zapaleniem płuc może pogorszyć się z godziny na godzinę!
Stan zagrożenia życia może rozwinąć się w ciągu kilku godzin od pierwszych objawów choroby!
Ratunkiem jest niezwłocznie włączenie intensywnej antybiotykoterapii.
Objawy
Pierwszymi objawami bywa apatia i osłabienie apetytu, oraz zbyt szybkie oddechy ( u dorosłego wilczarza oddechy
powinny mieścić się w zakresie 16-22/ minutę.Zwłaszcza szybkie oddechy pojawiają się gdy wilczarz próbuje leżeć na boku.
Czasem występuje podwyższona temperatura, ale nie jest to regułą.
W zaawansowanym stadium typowa bywa postawa chorego wilczarza z dusznością: z wyciągniętą głową i szyją do przodu, na wysokości tułowia.
Diagnoza
RTG płuc bywa pomocne, ale stan wilczarza często jest bardzo poważny na długo przed wystąpieniem zmian radiologicznych w płucach.Osłuchiwaniem tez nierzadko nie stwierdza się nasilonych zmian osłuchowych.
W ocenie stanu wydolności dróg oddechowych chorego psa bardzo pomocna jest pulsoxymetria
Leczenie
Proponowane antybiotyki:
Augmentin najlepiej pozajelitowo( Synulox) przez pierwsze trzy dni, potem doustnie.
Opcjonalnie Zinnat doustnie.
W bardzo ciężkich infekcjach Biotrakson ( Ceftriakson) dożylnie, lub Excenel domięśniowo plus np Marbovet.
Przy podejrzeniu zapalenia płuc antybiotykoterapia co najmniej 10-14 dni .
Równie ważna jest terapia inhalacyjna- można “ zaparować “ lazienkę i trzymać tam wilczarza przez 10 minut .
Stosować leki mukolityczne-rozluźniające wydzielinę w drogach oddechowych.